Het Fieldlab als ultieme leeromgeving

“Niets is ‘goed’ of ‘fout’. Belangrijk is, waar wil je samen naartoe?”

Het onderwijs meer praktijkgericht maken en het leer-werkklimaat binnen de organisaties versterken. Het doel? Meer zorgpersoneel aantrekken en behouden, voor nu én voor de toekomst. Revalidatiecentrum Magentazorg heeft een Fieldlab ingericht waarin studenten en medewerkers continu leren, ontwikkelen en verbeteren. Een lerende organisatie in het klein dus. Priscilla Jennings en Peter Starink zijn beiden managers bij het revalidatiecentrum. “Met het Fieldlab leiden we mensen op die continu bezig zijn met verbeteringen. Dat geeft ons als organisatie de kracht om steeds beter te worden.”

In het Fieldlab Revalidatiezorg krijgen 15 eerstejaars studenten van het Horizon College theorie- en praktijkonderwijs binnen de muren van Magentazorg. Dit betekent dat docenten op locatie komen om les te geven. Het leerproces en de leervragen van de studenten staan centraal. Het onderwijs wordt hier continu op afgestemd. Uitgangspunt van het Fieldlab is niet om te leren of iets ‘goed’ of ‘fout’ is, maar om vast te stellen hoe het ook anders kan. “Een wezenlijk verschil”, zo geeft Peter aan. “Wij trainen onze werkbegeleiders daarom in het geven van feedback die is afgestemd op de leervragen, en zonder oordeel.”

Als organisatie beter worden

In het Fieldlab draait alles dus om lerend werken, en werkend leren. Peter: “Dit geven we vorm door studenten les te geven, en vervolgens direct de verbinding te maken tussen theorie en praktijk. Hierin heeft de student zelf een belangrijke rol; die moet van zichzelf ontdekken en vaststellen ‘hoe leer ik het beste? En: hoe geef ik dit aan richting de organisatie en mijn begeleiders?’ Tegelijk is het voor ons als organisatie de uitdaging om dat wat we doen steeds beter te doen. Welke therapieën zetten we in? Met welke verbetering zouden mensen misschien eerder naar huis kunnen?

Waar wil je naartoe

Hiermee lijkt het Fieldlab een heel mooi voorbeeld van een lerende organisatie, op kleine schaal. “Dat klopt”, geeft Priscilla aan. “Organisatieleren draait tenslotte om met elkaar te leren en te verbeteren. Zowel in het klein, als in het groot over de hele breedte van de organisatie. Daarbij denk ik onder andere aan het delen van behaalde successen, kennis en kunde met elkaar. Zodat je interventies kunt inzetten om dingen te verbeteren.” Dat klinkt goed, maar hoe geef je hier praktisch invulling aan? Peter geeft een voorbeeld: “Van de week had ik een teamoverleg. Op de agenda stond het onderwerp klimaat, in drie vormen: het revalidatieklimaat, leerklimaat en teamklimaat. Ik vroeg aan het team ‘Denk hier eens over na: wat heb je hierin bereikt? En wat zou je nog willen bereiken? En schrijf dit op.’ Het gaat er niet om te benoemen wat niet goed gaat, maar over waar je samen naartoe wilt.” Zo maak je het heel concreet. Hierbij is ook belangrijk: werk aan een gemeenschappelijke taal. Wat verstaan we onder het revalidatieklimaat?”

Oprechte aandacht geven

Van medewerkers in het Fieldlab wordt dus best veel gevraagd. Hoe ga je hier als leidinggevende mee om? Hoe zorg je ervoor dat zij het concept van de lerende organisatie omarmen en met de juiste mindset aan het werk zijn? Peter: “Het begint ermee dat zij begeleiden van leerlingen even belangrijk vinden als het medicatierondje. En net zo belangrijk als zorg voor cliënten. Mijn taak is om praktijkbegeleiders hierin te ondersteunen, met oprechte aandacht. En een duidelijke boodschap over te brengen; dit gaan we samen doen, hoe dan ook.”

Handen op de rug

Priscilla vult aan: “Medewerkers moeten bereid zijn om te begeleiden met de handen op hun rug. Dat kan best lastig zijn. Niet iedereen is dan ook geschikt als werkbegeleider. Je moet een bepaalde mate van geduld hebben. Goed kunnen organiseren, het goede voorbeeld kunnen geven. Ook moet je kritisch naar jezelf kunnen kijken, zelfreflectie hebben; doe ik wel het juiste? En: wat zie ik mijn student doen? Openstaan voor nieuwe ideeën, ook van studenten, is ook een voorwaarde. Ook al is iets al 20 keer geprobeerd. Doe het vooral nog een keer, misschien werkt het op een nét andere manier nu wel. Ook een flexibele houding is belangrijk. Leerlingen krijgen in de ochtend nieuwe stof of vaardigheden. De bedoeling is dat zij dit daarna op de afdeling direct kunnen toepassen. Werkbegeleiders moeten hiervoor dus echt tijd kunnen en willen vrijmaken.”

Student sterker neerzetten

Behalve van de medewerkers, vraagt het Fieldlab ook van de studenten een compleet nieuwe, andere houding. Ze komen tenslotte net van de middelbare school, waar ze vooral theorie leren. “Nu gaan ze meteen aan het werk, en dat vinden ze vaak spannend”, licht Priscilla toe. “Het vraagt een zekere mate van assertiviteit; vragen durven stellen, aangeven waar je mee bezig bent, wat je leerdoel en behoefte is. Het is allemaal nieuw en je merkt dat studenten vaak nog niet mondig genoeg zijn om dit aan te kunnen. Daar hebben we het als team dan over met elkaar: hoe kunnen we deze nieuwe studenten sterker neerzetten op de werkvloer? Bijvoorbeeld met een aparte training over weerbaarheid, en zelfverzekerd zijn. Zo spelen we dus in op de concrete leersituatie. De praktijkopleider vormt hierin mijn ogen en oren. Vervolgens pakken we de acties samen en met de school op.

Weten wat speelt

Het Fieldlab – waar alles draait om van en met elkaar leren – vraagt van iedereen dus een andere mindset en vaardigheden. Ook van leidinggevenden. Priscilla onderhoud als lid van de Stuurgroep van het Fieldlab contacten met de school, de praktijkleercoach, docent en de locaties. “Mijn rol is om die contacten goed te houden, en zo beter te kunnen inspelen op vraagstukken die leven binnen de organisatie en bij het Horizon College.” Daarnaast wil ze vooral betrokken zijn bij medewerkers en studenten. “Zodat je weet wat er speelt, en daar inhoudelijk met je team op in kunt gaan. Zo geef ik bijvoorbeeld duidelijk aan dat iedereen bij mij terechtkan met vragen of andere zaken. Verder zorg ik ervoor dat ik zichtbaar ben en rondloop op de werkvloer.

Tot slot is het belangrijk dat je kennis van zaken hebt; wat houdt het leren van een student precies in? Wat hebben zij nodig om hun studie goed af te ronden? Mijn taak is om voor een veilig leer-werkklimaat te zorgen. Als ik zie dat zaken niet goed lopen, bespreek ik dat met de coördinerend verpleegkundigen. Zodat zij een plan van aanpak kunnen maken om de situatie te verbeteren. Als er wat gebeurt, ga ik altijd het gesprek aan. Niet met het vingertje wijzen, maar vragen stellen: wat heb je nodig om het de volgende keer beter te doen?”

In de leermodus krijgen

Peter sluit zich hierbij aan. Volgens hem is het daarnaast voor leidinggevenden ook belangrijk om jezelf te blijven ontwikkelen, en je kennis te delen met medewerkers. “Ik doe trainingen, lees vakliteratuur, deel en doe kennis op via LinkedIn en heb vaak relevante artikelen op mijn bureau liggen, zodat ik er tijdens een gesprek aan kan refereren. Het is gespreks- en denkstof; wat zou deze ontwikkeling voor ons werk kunnen betekenen? Ik probeer mensen continu in de leermodus te krijgen. Mensen komen met een vraag, gaan met een antwoord en tweede vraag weer weg. Zo blijf je scherp: hoe kunnen we dingen slimmer en anders blijven doen?”

Peter ziet revalideren als niets anders dan iets her-leren. “Hetzelfde vragen we continu van de groep mensen met wie we samenwerken”, legt hij uit. “Dat mogen en moeten we onszelf ook steeds opleggen. In de gezondheidszorg en binnen Magentazorg hebben we twee duidelijke opdrachten: zorg verlenen en toekomstige beroepsoefenaars opleiden. Dat is geen keuze. Het hoort er gewoon bij om nu en in in de toekomst goede collega’s te hebben, en de beste zorg te kunnen verlenen.

Tips

Het Fieldlab als ultieme vorm van organisatieleren. Priscilla en Peter hopen van harte dat meer zorgorganisaties deze vorm van (praktijk)leren gaan opzetten. Hiervoor geven ze graag een aantal tips. Priscilla geeft aan dat leidinggevenden vooral geduld moeten hebben. “In mijn vorige functie liep ik wel eens tien stappen vooruit. Mijn advies is, ga niet te snel en probeer iedereen te betrekken en met elkaar een richting te bepalen. Zo creëer je draagvlak en kom je samen verder. Peter adviseert om vooral het experiment aan te gaan. “Ga op reis, doe het gewoon. En blijf er – inderdaad met een flinke portie geduld – positieve energie in steken.”

Meer weten en zelf aan de slag?

Wil je meer weten over een lerende organisatie en hoe je als leidinggevende hierin jouw bijdrage kan leveren? Houd de website www.lerenwerkenwerkenleren.nl in de gaten; binnenkort vind je hier een pagina speciaal voor leidinggevenden, met praktische en inspirerende voorbeelden, tools, handvatten en Masterclasses. Je kunt je al inschrijven voor de eerste Masterclass ‘Creëer je eigen visieverhaal op leren in jouw praktijk’